بررسی تنوع ژنتیکی و میزان تولید و عملکرد و اجزای عملکرد در ارقام علف باغ و فستوکای پابلند

علف باغ (dactylis glomerata) و فسکیوی پا بلند (festuca arundinaceae shreb) دوگرامینه مهم مرتعی چند ساله برای برداشت علوفه خشک و ایجاد و احیای چراگاهها میباشند. به منظور بررســی و شناسایی و انتخــاب ارقام و اکوتیپهــای علوفــه پر محصول و سازگار به منطقـه ، 36 ژنوتیــپ از علـف باغ (dactylis glomerata ) و36 ژنوتیــپ از فسکیــوی پـا بلــند (festuca arundinaceae) در طرح لاتیس مربع در سه تکرار به مدت یک سال در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان مورد مطالعه قرار گرفتند. در این مطالعه صفات عملکرد علوفه تر، عملکرد علوفه خشک، تاریخ ظهور خوشه، تاریخ گرده افشانی، تاریخ رسیدگی بذر، ارتفاع بوته، طول خوشه، وزن هزار دانه بر روی هر کدام از گیاهان فوق الذکر، مورد مطالعه و یادداشت برداری و اندازه گیری قرار گرفتند. داده مربوط به هر صفت در هر محصول بطور جداگانه مورد تجزیه واریانس قرار گرفته و میانگین هر کدام از محصولات با همدیگر مقایسه شدند. نتایج محاسبات آماری نشان میدهد، در علف باغ صفات تاریخ ظهور خوشه، تاریخ گرده افشانی، ارتفاع بوته، طول خوشه و وزن هزار دانه اختلاف معنی داری نسبت بهم دارند. در این گیاه بین ارقام در دو صفت عملکرد علوفه تر و عملکرد علوفه خشک اختلاف معنی داری مشاهده نشد.. در گیاه فسکیوی پا بلند(festuca arundinaceae) غیر از صفات ارتفاع بوته در کلیه صفات ارقام با هم اختلاف معنی داری داشتند. نتایج نشان دادند بین ارقام مورد آزمایش علف باغ (dactylis glomerata ) ، ژنوتیپ 1961 با منشاء ایالات متحده ،دارای بیشترین عملکرد و ژنوتیپ 628 با منشاء بیجار دارای کمترین عملکرد تر می باشد. در گیاه فستوکا نیز ژنوتیپهای 71-600 با منشاء بروجن و 1061 با منشاء بلژیک دارای بیشترین عملکرد و ژنوتیپ 70- 6000 با منشاء بروجن ، دارای کمترین تولید علوفه تر می باشند. همچنیـن مطالعات مشخص نمودنـد در صفــت عملکـرد علوفـه خشک در علــف بـــاغ (dactylis glomerata ) به ترتیب ژنوتیپ های 2310 با منشاء زنجان و ژنوتیپ 411 با منشاء اردبیل به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد را داشتند. در گیاه فسکیوی پا بلند نیز ژنوتیپ 78 با منشاء کالیفرنیا دارای بیشترین عملکرد علوفه خشک و ژنوتیپهای 71-600 بروجن viii با منشاء روسیه و سبلان با منشاء اردبیل دارای کمترین عملکرد علوفه خشک در بین ارقام بودند . نتایج همبستگی فنوتیپی و رگرسیون نزولی نشان داد ، در گیاه علف باغ در بین صفات مورد مطالعه صفات ارتفاع بوته و وزن هزار دانه از جمله صفاتی بودند که بیشترین تاثیر را در افزایش عملکرد علوفه تر و علوفه خشک داشتند. و نیز برای افزایش تولید علوفه خشک بیشترین تأثیر را صفت عملکرد علوفه تر دارد. بنابراین برای بهبود عملکرد علوفه خشک توصیه میشود در اصلاح گیاه برای افزایش صفات فوق تلاش نمود. نتایج تجزیه علیت نشان میدهد در علف باغ (dactylis glomerata ) در صفت عملکرد علوفه خشک دو صفت عملکرد علوفه تر و وزن هزار دانه دارای بیشترین تأثیر مستقیم و مثبت و صفت ارتفاع ساقه دارای تاثیر مستقیم و کمتری نسبت به دو صفت می باشند. با توجه به اثر مستقیم و مثبت و بالای دو صفت عملکرد علوفه تر و وزن هزار دانه توصیه می شود انتخاب از طریق این دو صفت انجام گیرد. در گیاه فسکیوی پا بلند (festuca arundinaceae ) دو صفت عملکرد علوفه تر و طول خوشه دارای بیشرین اثر مثبت و مستقیم و ارتفاع ساقه نیز دارای اثر مثبت و مستقیم ولی نسبتاً کمتری نسبت به دو صفت قبلی در افزایش عملکرد علوفه خشک می باشد. در این گیاه نیز میتوان با انتخاب بر اساس دو صفت عملکرد علوفه تر و طول خوشه نسبت به افزایش عملکرد علوفه خشک اقدام نمود. در تجزیه کلاستر به روش ward ، 36 ژنوتیپ علف باغ (dactylis glomerata) در سه گروه متفاوت قرار گرفتند. تجزیه واریانس گروهها در علف باغ نشان داد ، کلاستر ها در سه صفت عملکرد علوفه خشک ، عملکرد علوفه تر و ارتفاع ساقه ، دارای اختلاف معنی داری نسبت به هم هستند. کلاستر 1 دارای عملکرد علوفه خشک بالا و عملکرد علوفه تر و ارتفاع بوته متوسط و نسبتاً دیر رس تر می باشند. ژنوتیپهای کلاستر 2 عملکرد علوفه تر و خشک و ارتفاع بوته بالاتری داشته گروه 2 نیز از عملکرد تر و خشک و ارتفاع کمتری نسبت به دو گروه دیگر برخوردار بودند.